လူကြီးမင်းတို့ရေ…ကျွန်ုပ်တို့၏ဘဝတွင်ဖြစ်ပျက်နေသည့်အရာများအကြောင်းအနည်းငယ်မျှဝေရန်နှင့်စိတ်ကူးဖြင့်ရုန်းကန်နေရသောသင်တို့ကိုအားပေးရန်အတွက်“ကျွန်တော်သိလိုသောအရာများ” စီးရီး၏အလယ်တွင်ခေတ္တရပ်ရန်လိုအပ်သည်ကိုကျွန်ုပ်သဘောပေါက်နားလည်ခဲ့သည်။ ခက်ခဲသောအရပ်မှ ကလေးငယ်တစ်ဦးအား စခန်းတစ်ခုတက်စေခြင်း။
ယခုအခါတွင် စခန်းအမျိုးအစားအားလုံးမှာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းရှိနေပြီဖြစ်သည်… မနက်ပိုင်းသာ၊ ညနေပိုင်း၊ ညအိပ်/အိပ်စက်၊ နေ့စခန်း။ ကျွန်တော် ဆက်သွားနိုင်ပါတယ်… ဒါပေမယ့် ကျွန်တော့်ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အတွေ့အကြုံအရတော့ day camp အကြောင်းကိုပဲ ပြောသွားမှာပါ၊ ဒါပေမယ့် တခြား camp တွေနဲ့လည်း သက်ဆိုင်တဲ့ အချက်တွေ သေချာပေါက်ရှိပါတယ်။
ငါ့သားအငယ်က ခုနစ်နှစ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်လောက်က Covid မတိုင်ခင် တစ်ရက်တည်း စခန်းသွားတက်တယ်။ ၎င်းသည် တစ်ပတ်လျှင် ၉ ရက်မှ ၄ ရက်အထိ တစ်နေကုန် အစီအစဉ်ဖြစ်သည်။ အဲဒီအချိန်က သူ သူငယ်တန်းတက်နေပြီး ပထမတန်းကနေ ပဉ္စမတန်းအတွက် စခန်းကို ဒီဇိုင်းထုတ်ထားတာကြောင့် မနက်ပိုင်းသင်တန်းတွေ တက်ဖို့ သူ့အတွက် အထူးခွင့်ပြုချက်တောင်းခဲ့တယ်။ ထို့အပြင်၊ သူ (သို့မဟုတ် အတိုင်ပင်ခံများ) လိုအပ်ပါက နောက်ခံတွင် ကျွန်ုပ်သည် အချိန်ပြည့်ရှိနေပါသည်။
ပထမကြိုးပမ်းမှုအတွင်း သူ့အဆုံးသတ်တွင် မိမိကိုယ်ကို ထိန်းကျောင်းမှု အများအပြား ပေါ်ပေါက်လာခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် စခန်းမှအိမ်သို့ ပြန်လာကာ နေ့လယ်စာ အမြန်စားပြီးနောက် နေ့ခင်းဘက်တွင် ရေကူးကန်တွင် ကုန်ဆုံးကာ ကျွန်ုပ်တို့၏ အာရုံခံထည့်သွင်းမှုဆိုင်ရာ လိုအပ်ချက်များ၊ စည်းချက်မညီမှုနှင့် စွမ်းအင်တို့ကို ဖြည့်ဆည်းပေးမည်ဖြစ်သည်။
ဒါပေမယ့် ဒီနှစ်မှာတော့ ဒုတိယတန်းတက်တော့ စခန်းသွင်းတဲ့နေ့ အပြည့်တက်နိုင်ခဲ့တယ်။ ပြီးတော့ ကျွန်တော့်အမေ နှလုံးသားက စိုးရိမ်နေပေမယ့် (ဖတ်ပါ- စိတ်လှုပ်ရှားတယ်… စိုးရိမ်တယ်” ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်မဟုတ်) အဲဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျွန်တော် သူ့ကို လက်မှတ်ထိုးလိုက်တယ်။
အပြည့်အ၀ထုတ်ဖော်ခြင်း၏အကျိုးစီးပွားအတွက် ... ဤစခန်းသည်ကျွန်ုပ်၏ခင်ပွန်းအလုပ်လုပ်သောဘုရားကျောင်းတွင်ကျင်းပသည်။ ဒါကြောင့် သူ့အဖေက တစ်နေ့လုံးရှိနေမယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်သိတယ်။ ထို့အပြင်၊ ကျွန်ုပ်သူ့ကို လက်မှတ် ရေးထိုးပြီးနောက်၊ စခန်းချသူအားလုံးအတွက် နေ့လယ်စာစားရန် မီးဖိုချောင်ကို လည်ပတ်ခိုင်းခဲ့သည်။ ဒီလိုနဲ့ ငါလည်း တစ်နေ့လုံး အဲ့ဒီမှာ ကုန်ဆုံးခဲ့တယ်။
ငါလိမ်မှာမဟုတ်ဘူး။ သူ့မိဘနှစ်ပါး (တကယ်တော့ သူ့ညီအကို တယောက်လည်း ရှိတယ်… သူက စခန်းအတိုင်ပင်ခံ) တနေ့လုံး ဒီကို သွားနေပေမယ့် နေ့တိုင်း သူ့ထက် တစ်ပတ်လုံး ပိုစိတ်လှုပ်ရှားနေနိုင်တယ်။
တစ်ခုခုကို မှတ်သားထားဖို့ ဒီနေရာမှာ ခေတ္တရပ်လိုက်မယ်- လိုအပ်ရင် ကူညီပေးဖို့ မိသားစုဝင် သုံးယောက်ရှိတဲ့ စခန်းကို လူအများစုက သူတို့ရဲ့ကလေးကို ပို့ဖို့ ဇိမ်မရှိဘူးဆိုတာ ငါသိပါတယ်… ဒါက သူ့အတွက် ရနိုင်ပေမယ့် သူ့စိုးရိမ်မှုတွေ၊ ငါ့ရဲ့ စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေ ဒါမှမဟုတ် သူ့အတွက် ငါ ထောက်ခံအားပေးရမယ် ဆိုတဲ့အချက်ကို မရပ်တန့်ခဲ့ဘူး။ ငါတို့အားလုံးအဲဒီမှာရှိပေမဲ့ ရဟတ်ယာဉ်နဲ့ မပျံဝဲမိဖို့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ကြိုးစားနေခဲ့တာ... သူ (ဒါဏ်ရာရှိတဲ့ ကလေးတစ်ယောက်ယောက်) က အခွင့်အရေးမပေးမချင်း သူ့မှာ အရည်အချင်းရှိတယ် (ဒါမှမဟုတ် အရည်အချင်းမရှိဘူး) ဆိုတာ ဘယ်တော့မှ နားလည်မှာမဟုတ်ဘူး။
ပထမနေ့တွင် သူ သိသိသာသာ စိတ်ရှုပ်သွားသည်မှာ မှန်ပါသည်။ ပထမနေ့မတိုင်ခင် ညနေခင်းမှာတောင် သူ အရှိန်ပြင်းပြင်းနဲ့ ခံရမှာ သေချာပါတယ်။ သူ့ရဲ့စိုးရိမ်စိတ်က အပြည့်အ၀သက်ရောက်နေတယ်။ ပြီးတော့ သူ့ကို စခန်းမသွားအောင် ဘယ်လို ထိန်းထားနိုင်မလဲ ဆိုတာကို စဉ်းစားခဲ့တယ်… ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ သူ့ကို ကျရှုံးစေချင်တာ မဟုတ်ဘူး။ သူ လျှောက်လှမ်းနေတဲ့ အခြေအနေမျိုးနဲ့ ရုန်းကန်နေရပြီး သူ့ကို မအောင်မြင်စေချင်ဘူး။
ဒါပေမယ့် အဲဒီ့မနက်က အိမ်ကမထွက်ခင် (မနက်တိုင်း အိပ်မပျော်ဘူး) စခန်းသွားရာလမ်းမှာ သူအသက်ရှင်ဖို့ သတိထားရမယ့်အရာတွေအကြောင်း ကျွန်တော်သိထားသမျှကို ပြောပြခဲ့ပါတယ်။ ပြီးတော့ ငါ အဲဒါကို အိပ်မက်မက်ရဲလား? ရှင်သန်ရုံသာမကဘဲ ရှင်သန်ပါ။
ဒါနဲ့ သူ ရုန်းကန်နေရတဲ့ ပြသနာတွေအကြောင်း ပြောရင်း သူ့သွားဖုံး (သူ့ရဲ့ အာရုံခံ ရှင်သန်မှုဆိုင်ရာ ကိရိယာ) ပေးလိုက်တယ်။ ပြီးတော့ သူ့ကို ပွေ့ဖက်နမ်းရှုံ့ပြီး အုပ်စုထဲဝင်ဖို့ သွားလိုက်တယ်။
ပြီးတော့ ကျွန်တော့်အတွက် ခက်ခဲသလို သူ့အတွက်လည်း ခက်ခဲတယ်ဆိုတာ ကျွန်တော် သိပါတယ်။ သူသည် စခန်းတွင်ပြေးနေသော ဆယ်ကျော်သက်များစွာကို သိသော်လည်း စခန်းချသူ အများစုနီးပါးမဟုတ်ပေ။ အချိန်ဇယားကို မသိ။ နောက်ဘာတွေဆက်ဖြစ်ဦးမလဲဆိုတာတော့ သူအတိအကျမသိဘူး။
အမြဲတမ်း မိမိကိုယ်ကို ထိန်းညှိမထားသော ကလေးအတွက် (ကျွန်ုပ်တို့သည် ၎င်းကို အိမ်တွင်သာမက ကုထုံးဖြင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ လုပ်ဆောင်နေသော်လည်း) ၎င်းသည် တုန်လှုပ်ချောက်ချားခြင်း၊ ကြေကွဲခြင်း သို့မဟုတ် လုံးဝ အားနည်းသွားနိုင်သည်။ ဒါပေမယ့် သူက အဆင်သင့်ဖြစ်ပြီး စမ်းကြည့်ဖို့ ဆန္ဒရှိတာကြောင့် ကြိုးစားခွင့်ပေးဖို့ သူ့မှာ အကြွေးတင်ခဲ့တယ်။
ငါမလိမ်ပါဘူး… တစ်ပတ်က ပြီးပြည့်စုံဖို့ မနီးစပ်ဘူး။ အမြဲတမ်းကောင်းတာတော့မဟုတ်ဘူး။ စိတ်ဒဏ်ရာက အမြဲရှိနေတယ်၊ ခုန်ထွက်ဖို့ အဆင်သင့်ဖြစ်နေတယ်၊ တစ်ခါတလေ အဲဒါကို အနည်းဆုံးမျှော်လင့်ထားတဲ့အခါ၊ တစ်ခါတလေ ချောချောမွေ့မွေ့နဲ့ သွားတဲ့အခါ အဲဒါကို မေ့လုနီးပါးပါပဲ။ အဲဒီအခါမှာ သူ့ဘာသာသူ ပေါ်လာတတ်တယ်။
ဒါပေမယ့် ငါးရက်ဆက်တိုက် မနက် ၉ နာရီကနေ ညနေ ၄ နာရီအထိ ခက်ခက်ခဲခဲရှိတဲ့နေရာက ကျွန်တော့်ကလေးက ကျွန်တော်မပါဘဲ တစ်ကိုယ်တော် ပျံသန်းနေတယ်။ ခြုံငုံပြောရရင်တော့ လမ်းတလျှောက်မှာ အဖုအထစ်တွေကြားမှ သူဟာ ကောင်းမွန်တဲ့ အလုပ်တစ်ခုကို လုပ်ခဲ့ပါတယ်… ကမ္ဘာ့စံချိန်စံညွှန်းနဲ့ မညီဘဲ ပြတ်ပြတ်သားသား လုပ်ခဲ့ရတာပါ။
သောကြာနေ့ရောက်ရင် သူပျော်တယ်၊ ပင်ပန်းတယ်၊ တစ်ပတ်ပြီးရင် မင်းမျှော်လင့်ထားတဲ့အရာအားလုံးကို ခံစားရတယ်။ စခန်း.
ဒါဆို ငါတို့က ဒါကို ဘယ်လိုဖြစ်အောင် လုပ်ခဲ့တာလဲ။ ဒီမတိုင်ခင် နှစ်တွေအတွင်းမှာ ကျွန်တော်တို့ လုပ်ခဲ့တဲ့ ပင်ပန်းတဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အလုပ်တွေအားလုံးအပြင်၊ အဲဒါတွေက ကျွန်တော်တို့ကို ကူညီပေးခဲ့တဲ့ တခြားအရာတွေပဲလို့ ပြောချင်ပါတယ်။ IEP စွမ်းရည်ရှိတဲ့ ကျောင်းမှာ ကလေးတစ်ယောက်လိုပါပဲ၊ သူ့အတွက် သတိပေးချက်အချို့ကို ကျွန်တော် တောင်းဆိုခဲ့တယ်။ သူအလိုရှိပါက နေ့လယ်စာစားချိန်အတွင်း အာရုံခံအနားယူရန် ခွင့်ပြုချက်ပေးထားသည်။ ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်ရက်ကပဲ သူရွေးချယ်ခဲ့ပြီး ဒါဟာ သူ့အတွက် အသက်ကယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်။ ပထမသုံးရက်အတွင်းမှာလည်း သူအသုံးပြုနိုင်မှာ သေချာပါတယ်၊ ဒါပေမယ့် သူတတ်နိုင်သလောက် သူ့ဘာသာသူ ဆုံးဖြတ်ချက်ချနိုင်အောင် ကြိုးစားခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အားလပ်ချိန်မှာ တခြားတစ်ယောက်ယောက် (လူကြီး) နဲ့ ခဏထိုင်ပြီး နေ့လယ်စာစားရင်းနဲ့ screen time နည်းနည်းလောက် အချိန်ပေးခဲ့ရပါတယ်။
စခန်းမှာ ဖြစ်ပျက်ချင်တဲ့ ဆူညံသံတွေနဲ့ စိတ်လှုပ်ရှားမှုတွေ အားလုံးဟာ အာရုံခံမှုဆိုင်ရာ ချို့ယွင်းမှုရှိတဲ့ ကလေးအတွက် လွန်လွန်ကဲကဲ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်… ဒါမှမဟုတ် စိတ်ဒဏ်ရာ တစ်ခုခုကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောရပါလိမ့်မယ်။ ဒါကြောင့် ခဏနားပြီးတာနဲ့ သူ့ကို အသက်နည်းနည်းရှူပြီး ပရမ်းပတာထဲကနေ ခဏလောက်ထွက်ဖို့ အခွင့်အရေးပေးခဲ့တယ်။
ထို့အပြင် ဤစခန်းတွင်၊ အများစုထက် စိတ်ဒဏ်ရာအနည်းငယ်ပိုရသည့် ဆယ်ကျော်သက်အချို့သည် အပြုအမူနှင့် ဝေးရာသို့ လွတ်ကင်းအောင် မည်သို့လုပ်ဆောင်ရမည်ကို နားလည်သဘောပေါက်သော်လည်း သူလုပ်ရမည့်အရာများကို သတိပေးပြီး အခြားအရာသို့ ပြန်ညွှန်းပေးကြသည်။ ပြီးတော့ သူ မအောင်မြင်တဲ့အခြေအနေထဲကို ပြန်မပို့ဘဲ တူညီတဲ့အမှားကို ထပ်ခါထပ်ခါ လုပ်ခွင့်ပေးပါ။ ဒီလိုနည်းနဲ့ trauma နဲ့ ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်ရမှန်းမသိတဲ့သူတွေအတွက်၊ သူတို့ကို အတိုချုံးပြောပြဖို့ မိနစ်အနည်းငယ်လောက် အချိန်ယူခဲ့ရပါတယ်... ဒါဏ်ရာသမိုင်းကြောင်းရှိတဲ့ ကလေးတွေသာမက ကလေးတွေအားလုံးနဲ့ပါ ဒီအချက်က တော်တော်လေးကို အလုပ်ဖြစ်တယ်ဆိုတာကို သိစေလိုက်ပါ။
ဒါကို ခေါင်းဆောင်တွေက နားလည်ပြီးတာနဲ့ ဒါဟာ ငါ့သားအတွက် ဂိမ်းအပြောင်းအလဲတစ်ခု ဖြစ်သွားတယ်။ ခေါင်းဆောင်တွေအတွက်ရော။ သူတို့မျက်နှာတွေမှာ စိတ်ပျက်အားငယ်မှုတွေ လျော့ပါးလာပြီး အစပိုင်းမှာ မရှိခဲ့တဲ့ စာနာမှုနဲ့ ကရုဏာစိတ်တွေကို ကျွန်တော်မြင်နေရတယ်။
ဒီတော့ စခန်းမှာပါတဲ့ အဓိကအချက်က... မင်းရဲ့ကလေးက ဘာတတ်နိုင်လဲသိ၊ အောင်မြင်အောင် ကူညီပေးဖို့ လိုအပ်တဲ့ ကိရိယာတွေကို သိပြီး အများစုကတော့ ရေကို စမ်းသပ်ဖို့ အခွင့်အရေးပေးပါ။
အရမ်းကြောက်စရာကောင်းတယ်ဆိုတာ ငါသိတယ်။ သူ့အတောင်ပံတွေကို စမ်းသပ်ခွင့်ပြုဖို့ ကျွန်တော် ရိုးသားစွာ ကြောက်ရွံ့ခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီအချက်အထိ ကျွန်တော်တို့ လုပ်ခဲ့တဲ့ အလုပ်တွေ အားလုံးက အတူတူ လာပြီး အဲဒီ အပတ်မှာ တကယ်ပဲ သူ့ကိုယ်သူ ပြသခဲ့ပါတယ်။
တခါတရံ အထီးကျန်ခြင်း သို့မဟုတ် အထီးကျန်ခြင်း သို့မဟုတ် လူများမရှိခြင်းကို သင်သိစေခြင်းငှာ ငါဤအရာအလုံးစုံကို ငါပြောသည် ။နားမလည်ပါ။ သင့်ကလေး… သူတို့ မသိချင်ယောင်ဆောင်နေတာ အမြဲတမ်းတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ သူတို့က မသိဘဲ နေကြတာ။
စကားမစပ်၊ "ignorant" ဆိုတဲ့ စကားလုံးက ဆိုးရွားတဲ့ ရက်ပ်ပါ... ရိုးရှင်းစွာဆိုလိုတာက လူတွေက သူတို့မသိတဲ့အရာကို မသိကြဘူး။ စိတ်ဒဏ်ရာ ဒါမှမဟုတ် ဦးနှောက်အပေါ် သက်ရောက်မှုတွေကို သင်မသိတဲ့ အချိန်တစ်ခုရှိခဲ့တယ် ဆိုတာ သေချာပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အခု သင်သိပြီ၊ သင်လည်း တခြားသူတွေကို ပညာပေးဖို့ ကူညီပေးနိုင်တယ်… ငါလည်း ကြိုးစားနေသလိုပဲ။
အများစုကတော့၊ ဒါက သင့်ကလေးကို စိတ်ဒဏ်ရာတွေနဲ့ အသစ်အရာတွေကို စမ်းသပ်ခွင့်ပြုဖို့ သတ္တိရှိမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။
ရိုးသားစွာ၊
Kris