Kris' Corner - မွေးစားစောင့်ရှောက်မှုနှင့် PTSD

ဒါကြောင့် မိနစ်အနည်းငယ်လောက်ကြာပြီး Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD) ကို ဆွေးနွေးကြည့်ရအောင်။ တကယ့် "အလင်း" ခေါင်းစဉ်မဟုတ်ပါ၊ ထို့ကြောင့် ဤအကြောင်းအရာအတွက် သင်ထိုင်သင့်ပါသည်။

PTSD ကို အသိပညာနှင့် နားလည်မှုယူဆောင်လာစေရန် ကူညီပေးရန် TV တွင် ကြော်ငြာများအပြင် လက်ရှိ သို့မဟုတ် ယခင် စစ်မှုထမ်းဟောင်းများအား ဤမကြာခဏ ဆိုးရွားသောအခြေအနေအတွက် အကူအညီရယူရန် တွန်းအားပေးရန် သင်မြင်ဖူးပေမည်။ ပြောကြားထားသည့် ကြော်ငြာများ (သို့မဟုတ် သင့်ကိုယ်ပိုင်အတွေ့အကြုံ) မှ ရင်းနှီးပြီးသားဖြစ်နိုင်သကဲ့သို့ ရောဂါလက္ခဏာများကို မကြာခဏပေးလေ့ရှိသည် (ဤအရာသည် အလုံးစုံသောစာရင်းမဟုတ်သော်လည်း) တုံ့ပြန်မှုများ၊ တုန်လှုပ်ချောက်ချားသောအာရုံကြောများ၊ ဆုတ်ခွာခြင်း သို့မဟုတ် စိတ်ဓာတ်ကျသည့်အပြုအမူ၊ ဓာတုဗေဒဆိုင်ရာ မှီခိုမှု၊ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပေါ်နေသော အဆိုးမြင်စိတ်များ၊ ဒေါသ၊

ဤဆက်တင်တွင် (သို့မဟုတ် အခြား) PTSD အကြောင်း သင်ကြားဖူးကောင်းကြားဖူးပေမည်၊ သို့သော် ၎င်းသည် မွေးစားစောင့်ရှောက်မှုနယ်ပယ်ထဲသို့ မည်သို့ဝင်ရောက်လာမည်ကို တစ်ခါမျှ မတွေးခဲ့ပါ။ သို့သော် ဤနေရာတွင် သင့်ထည့်သွင်းစဉ်းစားမှုအတွက် ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်ဖွယ်အချက်တစ်ချက်ဖြစ်သည်- မွေးစားစောင့်ရှောက်မှုအတွေ့အကြုံရှိသည့် ကလေးများနှင့် ဆယ်ကျော်သက်များကို အမေရိကန်စစ်ပြန်များ၏နှုန်းထက် နှစ်ဆဖြင့် PTSD ရောဂါရှာဖွေတွေ့ရှိပါသည်။

လွယ်လွယ်နဲ့ တောက်ပြောင်မနေသင့်တဲ့အတွက် လိုအပ်ရင် ပြန်ဖတ်ပါ။

ဒါကြောင့် WHO က သက်ရောက်မှုရှိတယ်ဆိုတာ အခုမင်းတို့သိတာနဲ့ အဲဒါက ဘာလဲဆိုတာနဲ့ မင်းရဲ့မွေးစားစောင့်ရှောက်ရေးခရီးနဲ့ ဘာကြောင့်သက်ဆိုင်တယ်ဆိုတာ နည်းနည်း ဆွေးနွေးကြည့်ရအောင်။

PTSD သည် အသက်အန္တရာယ် (သို့မဟုတ် အသက်အန္တရာယ်ဟု ယူဆထားသော) ဖြစ်ရပ်များမှ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများကို သက်ရောက်မှုရှိသော စိတ်ကျန်းမာရေးအခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်။ စစ်မှုထမ်းဟောင်းတွေနဲ့ ဆွေးနွေးတဲ့အခါ ဒါက ရှင်းရှင်းလင်းလင်း အဓိပ္ပာယ်ရှိပါတယ်။ ဒီတော့ သူတို့ရဲ့ အရင်းအနှီး မိသားစုကနေ ဖယ်ခွာသွားတဲ့ ကလေးတွေရဲ့ ဘ၀ကို ဘယ်လို အသုံးချမလဲ။ ၎င်းတို့အတွက် ၎င်းသည် အနည်းကိန်းဖြစ်ရပ်တစ်ခုမဟုတ်နိုင် (ကျိန်းသေဖြစ်နိုင်သော်လည်း) သို့သော် ရေရှည်နှင့်/သို့မဟုတ် ပြင်းထန်သော အသက်အန္တရာယ်ရှိသော အခြေအနေများနှင့် ထိတွေ့မှုကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။

PTSD သည် မတူညီသော လက္ခဏာ လေးမျိုးအား ဖော်ပြရန် လွန်ကဲသော ဝေါဟာရတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် တစ်ဦးချင်း သို့မဟုတ် ပေါင်းစပ်ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပြီး တစ်ဦးချင်းနှင့် သူ၏ထူးခြားသော အခြေအနေပေါ် မူတည်၍ ၎င်းတို့သည် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်။

1. ပြန်လည်အသက်သွင်းခြင်း/ပြန်လည်တွေ့ကြုံခြင်း (၎င်းသည် မကြာခဏဆိုသလိုပင် လူတစ်ဦးစီသည် စိတ်ထိခိုက်ဖွယ်ဖြစ်ရပ်ကို ကြုံတွေ့နေရသကဲ့သို့ ခံစားရသည့် “flashbacks” များအဖြစ် ကျွန်ုပ်တို့တွေးမြင်လေ့ရှိသည်။)
2. ရှောင်ကြဉ်ခြင်း (ဤသည်မှာ လူတစ်ဦးချင်းစီသည် အဖြစ်အပျက်ကို မမှတ်မိရန် ခဲယဉ်းစွာ လုပ်ဆောင်နေချိန်ဖြစ်ပြီး ၎င်းသည် အဆက်မပြတ် ဖိနှိပ်ခံနေရသောကြောင့် အကူအညီမရရှိနိုင်ပါ။)
3. စဉ်ဆက်မပြတ် အပျက်သဘောဆောင်သော ခံစားချက်များနှင့် ယုံကြည်ချက်များ (ဤသည်မှာ PTSD ဝေဒနာခံစားရသူတစ်ဦးသည် သူ့အပေါ် မည်သို့ခံစားရသည်၊ ၎င်းတွင် အပြစ်ရှိခြင်း၊ အရှက်ကွဲခြင်း၊ ဒေါသ၊ နာကြည်းခြင်း သို့မဟုတ် တစ်ချိန်က ပျော်ရွှင်မှုပေးဆောင်ခဲ့သော အကျိုးစီးပွားများမှ ဝေးရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။ ၎င်းတို့တွင် ထုံကျင်ခြင်း၊ ပျော်ရွှင်မှုကို တွေ့ကြုံခံစားနိုင်ခြင်း မရှိခြင်း သို့မဟုတ် ကမ္ဘာကြီးသည် မယုံကြည်နိုင်လောက်သော အလုံးစုံသော ခံစားမှုဖြစ်သည်။)
4. Hypersensitivity/Hyperarousal (ဤသည်မှာ လူတစ်ဦးသည် အန္တရာယ်ကို အဆက်မပြတ်ရှာဖွေနေသောကြောင့် အထူးသတိထားနေရသည်၊ ၎င်းသည် အိပ်စက်ခြင်း၊ စိတ်လျှော့ခြင်း သို့မဟုတ် အာရုံစူးစိုက်မှုပြဿနာအဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားနိုင်သည်။)

ဒီတော့ PTSD က ကလေးတွေမှာ ဘယ်လိုရှိနေသလဲ (ဒီပို့စ်က သင်သိချင်နေတာအမှန်ပါပဲ။) PTSD ရှိသောကလေးများသည် အရွယ်ရောက်ပြီးသူများနှင့် ဆင်တူသော လက္ခဏာများ ရှိတတ်သော်လည်း ၎င်းသည် အသက်အရွယ်ပေါ်မူတည်၍ ကွဲပြားစွာ ကစားတတ်သည် (သေချာသည်မှာ ၎င်းတို့သည် ပြင်းထန်သော စိတ်ဒဏ်ရာရှိသော ကလေးများသည် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နှောင့်နှေးနိုင်သောကြောင့် အနီးစပ်ဆုံး ဖြစ်နိုင်သည်)။

အသက် 7 နှစ်အောက် - သူတို့ဟာ မကြာခဏ အိပ်ရေးပျက်ပြီး တစ်ယောက်တည်း မနေချင်ကြပါဘူး။ ၎င်းသည် "တွယ်ကပ်နေခြင်း" မဟုတ်ဘဲ PTSD ၏ လက္ခဏာတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း ကျေးဇူးပြု၍ နားလည်ပေးပါ။ ကစားခြင်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ စိတ်ဒဏ်ရာကို ဖော်ထုတ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ကျောင်းနေအရွယ် (7-11)နှစ်- သူတို့သည် ကစားခြင်းဖြင့် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နိုင်သော်လည်း ၎င်းတို့၏စိတ်ဒဏ်ရာများကို ကူညီပေးရန်အတွက် ပုံပြင်များပြောပြခြင်း သို့မဟုတ် ပုံများဆွဲခြင်းတို့လည်း ပြုလုပ်နိုင်သည်။ ကျောင်းစာကို အာရုံစိုက်ပြီး အာရုံစိုက်ခြင်းသည် အကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်နိုင်ပြီး ဆက်ဆံရေး (အထူးသဖြင့် သူငယ်ချင်းများနှင့်) ခက်ခဲနိုင်သည်။ အိပ်မက်ဆိုးများ သို့မဟုတ် ထိတ်လန့်မှုများလည်း ပျံ့နှံ့နိုင်သည်။

ဆယ်ကျော်သက်မတိုင်မီနှင့် ဆယ်ကျော်သက်များ (12-18) - ၎င်းတို့သည် အရွယ်ရောက်ပြီးသူများကဲ့သို့ လက္ခဏာများ ဖြစ်နိုင်သည်။ ၎င်းတို့တွင် ယခင်က နှစ်သက်ခဲ့သော အရာများမှ နုတ်ထွက်ခြင်း၊ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း၊ စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း၊ အဝေးကို ပြေးခြင်း သို့မဟုတ် စွဲလမ်းမှု အမျိုးအစားအချို့ ပါဝင်သည်။

PTSD ဝေဒနာခံစားရခြင်းနှင့် ပတ်သက်သော မွေးစား သို့မဟုတ် ယခင်မွေးစားလူငယ် အများအပြားသည် အထက်တန်းကျောင်းပြီးအောင် မတက်ဘဲ အလယ်တန်းပညာရေးကို မည်သည့်နည်းဖြင့်မဆို တက်ရောက်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် စွဲလမ်းမှု၊ အလုပ်လက်မဲ့နှင့် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့များနှင့် ရင်ဆိုင်ရနိုင်ခြေ ပိုများသည်။ သို့သော် မွေးစားကလေးများတွင် PTSD အကြောင်း အသိပညာတိုးလာခြင်း၊ PTSD နှင့် ပတ်သက်သည့် နောက်ထပ် ရုန်းကန်မှုများသည် ၎င်းတို့အား ဤအတားအဆီးများကို ရင်ဆိုင်ရန်နှင့် တည်ငြိမ်မှု၊ ကျန်းမာရေးနှင့် ကုသရာနေရာသို့ ရောက်ရှိလာစေရန် ကူညီပေးနိုင်ပါသည်။

ရိုးသားစွာ၊

Kris