Kris' Corner – ACE နှင့် PACE

ဒီနေ့ ကျွန်တော် လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်အနည်းငယ်က တင်ပြခဲ့တဲ့ The ACE Quiz ရဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ ကျွန်တော် လေ့လာခဲ့ရတဲ့ နောက်ထပ်အကြောင်းအရာ (PACEs) ကို ထပ်ထည့်ပါမယ်။

ပထမဆုံး ACE Quiz နဲ့ စပါမယ်။ “ACE” သည် ဆိုးရွားသော ကလေးဘဝအတွေ့အကြုံများအတွက် အတိုကောက်ဖြစ်ပြီး ACE ရမှတ်သည် အလွဲသုံးစားလုပ်မှု၊ လျစ်လျူရှုမှုနှင့် ခက်ခဲနိုင်ခြေရှိသော ကလေးဘဝ၏ အခြားသော လက္ခဏာရပ်များ၏ အမျိုးမျိုးသော အမျိုးအစားများဖြစ်သည်။ ပဟေဠိကို ဖော်ထုတ်ပေးသော ACE လေ့လာမှုအရ၊ သင့်ကလေးဘဝ ပိုခက်ခဲလေ၊ သင့်ရမှတ်များ မြင့်မားလေလေ၊ ၎င်းသည် ရေတိုနှင့် ရေရှည်တွင် စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ အကျိုးသက်ရောက်မှုများအဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ကျန်းမာရေးပြဿနာများအတွက် ဖြစ်နိုင်ခြေပိုများသည်။ ACEs Quiz ကို ပိုမိုနားလည်သဘောပေါက်အောင် ကူညီရန်၊ ဤနေရာတွင်-

သင်၏ 18 နှစ်မြောက်မွေးနေ့မတိုင်မီ-

1. အိမ်ရှိမိဘ သို့မဟုတ် အခြားလူကြီးတစ်ဦးသည် မကြာခဏ သို့မဟုတ် မကြာခဏ ဖြစ်ခဲ့သည်- သင့်အား ကျိန်ဆဲခြင်း၊ စော်ကားခြင်း၊ နှိမ့်ချခြင်း သို့မဟုတ် သင့်ကို အရှက်ရစေပါသလား။ ဒါမှမဟုတ် ကိုယ်ထိလက်ရောက် ထိခိုက်မှာကို ကြောက်ရွံ့စေမယ့် နည်းလမ်းနဲ့ ပြုမူပါ။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

2. အိမ်ရှိမိဘ သို့မဟုတ် အခြားလူကြီးတစ်ဦးသည် သင့်အား မကြာခဏ သို့မဟုတ် မကြာခဏ တွန်းတိုက်ခြင်း၊ ဖမ်းခြင်း၊ ပါးရိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် တစ်ခုခုကို ပစ်ပေါက်ပါသလား။ ဒါမှ မဟုတ် မင်းကို ဒဏ်ရာတွေ ပြင်းပြင်းနဲ့ ရိုက်ဖူးလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

3. အရွယ်ရောက်ပြီးသူ သို့မဟုတ် သင့်ထက် အနည်းဆုံး 5 နှစ်ပိုကြီးသူဖြစ်ပါသလား- သင့်အား ထိတွေ့ခြင်း သို့မဟုတ် ပွတ်သပ်ခြင်း သို့မဟုတ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာနည်းလမ်းဖြင့် ၎င်းတို့၏ခန္ဓာကိုယ်ကို ထိမိပါသလား။ ဒါမှမဟုတ် သင်နဲ့ ပါးစပ်၊ စအို၊ ဒါမှမဟုတ် မိန်းမအင်္ဂါနဲ့ လိင်ဆက်ဆံဖို့ ကြိုးစားပါလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

4. သင်မကြာခဏ သို့မဟုတ် မကြာခဏခံစားရပါသလား- သင့်မိသားစုတွင်မည်သူမျှ သင့်ကိုမချစ်ပါ သို့မဟုတ် သင့်အား အရေးပါသူ သို့မဟုတ် အထူးဟုထင်မြင်နေပါသလား။ ဒါမှမဟုတ် သင့်မိသားစုက တစ်ယောက်ကိုတစ်ယောက် ဂရုမစိုက်ဘူး၊ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် ရင်းနှီးသလို ခံစားရတယ် ဒါမှမဟုတ် တစ်ယောက်ကိုတစ်ယောက် ထောက်ပံ့နေတာလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

5. သင် မကြာခဏ သို့မဟုတ် မကြာခဏ ခံစားရပါသလား။ သင့်တွင် စားရန်အလုံအလောက်မရှိခြင်း၊ ညစ်ပတ်သောအဝတ်အစားများ ဝတ်ဆင်ရပြီး သင့်ကိုကာကွယ်ပေးမည့်သူမရှိခြင်း ၊ ဒါမှမဟုတ် မင်းမိဘတွေက မင်းကို အရမ်းမူးနေတာ ဒါမှမဟုတ် မင်းကိုဂရုစိုက်ဖို့ ဒါမှမဟုတ် မင်းလိုအပ်ရင် ဆရာဝန်ဆီ ခေါ်သွားမလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

6. မင်းမိဘတွေ ကွဲဖူးလား ဒါမှမဟုတ် ကွာရှင်းဖူးလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

7. သင့်မိခင် သို့မဟုတ် မိထွေးသည် မကြာခဏ သို့မဟုတ် မကြာခဏ တွန်းခြင်း၊ ဖမ်းခြင်း၊ ပါးရိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် တစ်စုံတစ်ရာ ပစ်ပေါက်ခြင်း ရှိပါသလား။ သို့မဟုတ် တစ်ခါတစ်ရံ၊ မကြာခဏ၊ သို့မဟုတ် အလွန်မကြာခဏ ကန်ခြင်း၊ အကိုက်ခံရခြင်း၊ လက်သီးနှင့်ထိခြင်း သို့မဟုတ် ပြင်းထန်သော အရာတစ်ခုနှင့် ထိမှန်သလား။ ဒါမှမဟုတ် အနည်းဆုံး မိနစ်အနည်းငယ်လောက် ထပ်ခါထပ်ခါ ရိုက်ဖူးလား ဒါမှမဟုတ် သေနတ်နဲ့ ဓားနဲ့ ခြိမ်းခြောက်ဖူးလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

8. အရက်သောက်သူ သို့မဟုတ် အရက်သမား ပြဿနာရှိသူ သို့မဟုတ် လမ်းဘေးဆေးသုံးစွဲသူနှင့် အတူနေပါသလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

9. အိမ်ထောင်စုဝင်တစ်ဦးသည် စိတ်ဓာတ်ကျခြင်း သို့မဟုတ် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နာမကျန်းဖြစ်ခြင်း သို့မဟုတ် အိမ်ထောင်စုဝင်တစ်ဦးသည် မိမိကိုယ်ကိုယ်သတ်သေရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ပါသလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

10. အိမ်ထောင်စုဝင်တစ်ဦးသည် ထောင်ကျသွားပါသလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

ယခု သင်၏ “Yes” အဖြေများကို ပေါင်းထည့်ပါ။ ___ ဒါက မင်းရဲ့ ACE ရမှတ်ပါ။

မွေးစားစောင့်ရှောက်မှုမှာ ကလေးတော်တော်များများ ACE ရမှတ်တွေ မြင့်မားနေတာကြောင့် ဒီအကြောင်းကို ပြောပြချင်ပါတယ်။ တကယ်တော့၊ ကလေးသူငယ်သက်သာချောင်ချိရေးစနစ်ရှိ ကလေးများ၏ 50 ရာခိုင်နှုန်းခန့်သည် ACE လေးခု သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပို၍ရှိသည်။ နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါက မွေးစားစောင့်ရှောက်မှုပြင်ပ ကလေးများ၏ 13 ရာခိုင်နှုန်းသာ ACEs လေးခု သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုပါသည်။ ထို့အပြင်၊ မကြာသေးမီက လေ့လာတွေ့ရှိချက်တစ်ခုအရ "သားဖွားစောင့်ရှောက်မှုတွင်ရှိသော ကလေးများသည် မွေးစားစောင့်ရှောက်မှုမရှိသော ကလေးများထက် စိုးရိမ်သောက၊ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းနှင့်/သို့မဟုတ် အပြုအမူဆိုင်ရာ ပြဿနာများထက် အနည်းဆုံး ငါးဆပိုများပါသည်။" ရေရှည်တွင် ACE ရမှတ်များ မြင့်မားသူများသည် ပုံမှန်အားဖြင့် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး ဝေဒနာများ တိုးမြင့်လာကာ အချို့မှာ စောစီးစွာ သေဆုံးမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။

ယခု ဤအရာအားလုံးသည် သင့်အား မွေးစားမိဘတစ်ဦးအနေဖြင့် မည်သို့ဆိုလိုသနည်း။ ကောင်းပြီ၊ သင့်ကလေးသည် ရုန်းကန်မှုများနှင့် အတားအဆီးများစွာကို ကျော်ဖြတ်ရမည်ဟု ဆိုလိုနိုင်သည်။ ဒါပေမယ့် ဒီပို့စ်မှာပါတဲ့ ကျွန်တော့်ရဲ့အချက်ကတော့ အားလုံးဟာ "မှောင်မိုက်ခြင်းနဲ့ ပျက်စီးခြင်း" လို့ မဆိုလိုပါဘူး။ ၎င်းသည် ခက်ခဲသောအတိတ်အခြေအနေများကို ညွှန်ပြသော်လည်း ACE စာမေးပွဲသည် ပရောဖက်ပြုချက်မဟုတ်ကြောင်း သတိရပါ။ *ဖြစ်နိုင်* ဖြစ်*ဖြစ်*ဖြစ်မည်ဟု မဆိုလိုပါ။ ACE ရမှတ်များ မြင့်မားသူများသည် အလွန်အောင်မြင်ပြီး ဘဝတွင် ကောင်းမွန်စွာလုပ်ဆောင်နိုင်ဆဲဖြစ်ပြီး အစောပိုင်းကလေးဘဝ စိတ်ဒဏ်ရာ၏ အလားအလာရှိသော ချို့ယွင်းချက်အချို့ကိုပင် တွန်းလှန်နိုင်သည်။

အောက်ခြေလိုင်း- ACE ရမှတ်အားလုံးသည် လူအများကြားတွင် စွန့်စားရမည့်အချက်အမျိုးအစားတစ်ခုအကြောင်း ပြောပြသည်။ ကလေး၏မျိုးရိုးဗီဇ သို့မဟုတ် အစားအသောက်ကို မှတ်သားမထားပေ။ ကလေးက (ဒီလိုအပြုအမူမျိုး ဆယ်ကျော်သက်တစ်ယောက်လို့ ထင်ရပေမယ့် ကံမကောင်းတာက ငယ်ငယ်တုန်းကတော့ မကြားဖူးပါဘူး) အရက်သောက်တာ၊ ဆေးလိပ်အလွန်အကျွံသောက်တာ၊ ဒါမှမဟုတ် တရားမ၀င် မူးယစ်ဆေးဝါးတွေ သုံးစွဲတာတွေဟာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။

သို့သော် အရေးအကြီးဆုံးမှာ ၎င်းကိုလည်း သတိရပါ- ACE ရမှတ်များသည် ခံနိုင်ရည်အားတည်ဆောက်ရန်နှင့် ကလေးတစ်ဦးအား စိတ်ဒဏ်ရာ၏ဆိုးကျိုးများမှ ကာကွယ်ပေးနိုင်သည့် အစောပိုင်းဘဝတွင် အပြုသဘောဆောင်သောအတွေ့အကြုံများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားမည်မဟုတ်ပါ။ ဤနေရာတွင် PACEs များပါဝင်လာပါသည်။ PACE သည် Protective and Compensatory Experiences (၎င်းကို PCEs အနေဖြင့်လည်း မြင်ခဲ့ပြီး၊ Positive Childhood Experiences ကို ရည်ညွှန်းသည် – ၎င်းသည် တူညီသော ပဟေဠိဖြစ်ပြီး တူညီသောအကျိုးသက်ရောက်မှုများ ရှိသည်၊ ၎င်းသည် ရိုးရှင်းသော နာမည်တစ်ခုဖြစ်သည်)။

ဤသည်မှာ PACEs Quiz ဖြစ်သည်-

သင်၏ 18 နှစ်မြောက်မွေးနေ့မတိုင်မီ-

1. မိဘ သို့မဟုတ် အိမ်ထောင်စုရှိ အခြားလူကြီးတစ်ဦးသည် သင့်အား ခြွင်းချက်မရှိ ချစ်ခဲ့ပါသလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

2. သင့်တွင် အနည်းဆုံး အခင်ဆုံးသူငယ်ချင်း (သင်ယုံကြည်စိတ်ချနိုင်ပြီး ပျော်ရွှင်နိုင်သောသူတစ်ယောက်) ရှိပါသလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

3. အခြားသူများကိုကူညီရန် (ဥပမာ- ဆေးရုံ၊ ဘိုးဘွားရိပ်သာ၊ ဘုရားကျောင်း) သို့မဟုတ် အခြားသူများကိုကူညီရန် ရပ်ရွာအတွင်းရှိ အထူးပရောဂျက်များ (အစားအသောက်မောင်းနှင်မှု၊ လူသားမျိုးနွယ်စုအတွက် အလေ့အထ၊ စသည်) ကို ကူညီရန် သင်ပုံမှန်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါသလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

4. သင်သည် စနစ်တကျစီစဉ်ထားသော အားကစားအဖွဲ့များ (ဥပမာ- ဘောလုံး၊ ဘတ်စကတ်ဘော၊ ခြေရာခံ) သို့မဟုတ် အခြားသော ကိုယ်လက်လှုပ်ရှားမှုများ (ဥပမာ- အပြိုင်အဆိုင် အားပေးခြင်း၊ ကျွမ်းဘား၊ အက၊ ချီတက်ဝိုင်း) တွင် ပုံမှန်ပါဝင်နေပါသလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

5. သင်သည် ကင်းထောက်များ၊ ဘုရားကျောင်း သို့မဟုတ် လူငယ်အဖွဲ့ကဲ့သို့ အားကစားမဟုတ်သော လူမှုအဖွဲ့ အနည်းဆုံးတစ်ခု၏ တက်ကြွသောအဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ပါသလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

6. သင့်တွင် ဆွဲဆောင်မှုရှိသော ဝါသနာတစ်ခု သို့မဟုတ် အနုပညာ သို့မဟုတ် ဉာဏအားလပ်ချိန်တစ်ခု သို့မဟုတ် အဖွဲ့ထဲတွင်ဖြစ်စေ (ဥပမာ- စစ်တုရင်ကလပ်၊ အချေအတင်အဖွဲ့၊ ဂီတတူရိယာ သို့မဟုတ် အသံအဖွဲ့၊ ပြဇာတ်၊ စာလုံးပေါင်းပျား၊ သို့မဟုတ် စာများများဖတ်ခဲ့သလား)။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

7. သင်ယုံကြည်ရသော အရွယ်ရောက်ပြီးသူ (သင်၏မိဘမဟုတ်ပါ) သင်အကူအညီ သို့မဟုတ် အကြံဉာဏ်များ လိုအပ်သည့်အခါတွင် အားကိုးနိုင်သည် (ဥပမာ၊ နည်းပြ၊ ဆရာ၀န်ကြီး၊ အိမ်နီးချင်း၊ ဆွေမျိုး)၊
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

8. သင့်အိမ်သည် ပုံမှန် သန့်ရှင်းပြီး လုံခြုံသော အစာစားရန် လုံလောက်ပါသလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

9. ယေဘုယျအားဖြင့်၊ သင့်ကျောင်းများသည် သင်လေ့လာရန် လိုအပ်သော အရင်းအမြစ်များနှင့် ပညာရေးဆိုင်ရာ အတွေ့အကြုံများကို ပေးဆောင်ခဲ့ပါသလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

10. သင့်အိမ်တွင် ရှင်းလင်းပြီး တရားမျှတစွာ စီမံထားသော စည်းမျဉ်းများ ရှိပါသလား။
မဟုတ်ဘူး ___ဟုတ်တယ်ဆိုရင် 1 လို့ရိုက်ထည့်ပါ။ __

ယခု သင်၏ “Yes” အဖြေများကို ပေါင်းထည့်ပါ။ ___ ဤသည်မှာ သင်၏ PACE ရမှတ်ဖြစ်သည်။

PACEs quiz မှ သင်ပြောပြနိုင်သည်အတိုင်း၊ သင့်အား ချစ်သောမိဘ၊ သင့်အား နားလည်ယုံကြည်သော ဆရာ၊ သို့မဟုတ် သင်ယုံကြည်ကိုးစားနိုင်သော အိမ်နီးချင်းတစ်ဦးရှိခြင်းကြောင့် ရေရှည်အကျိုးဆက်များစွာကို လျော့နည်းသွားစေနိုင်ပါသည်။ အစောပိုင်းကလေးဘဝဒဏ်ရာ; အသက်ငယ်ငယ်ကတည်းက ဂရုတစိုက်၊ လုံခြုံတဲ့ဆက်ဆံရေးတစ်ခုက ကလေးတစ်ယောက်ယောက်ကို ကျန်းမာစွာကြီးပြင်းလာဖို့အတွက် ပိုကောင်းတဲ့ရိုက်ချက်တစ်ခု ပေးစွမ်းနိုင်ပါတယ်။

ထို့အပြင်၊ ရပ်ရွာပါဝင်ပတ်သက်မှု၊ ဝါသနာနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုများတွင် ကတိကဝတ်ပြုပါဝင်မှုများသည်လည်း PACEs ရမှတ်ကို တိုးစေသည်။ ဤအပြုသဘောဆောင်သော အစောပိုင်း အပြန်အလှန်တုံ့ပြန်မှုများသည် ကလေးများအား နောက်ပိုင်းတွင် သင်ယူမှုနှင့် စာတတ်မြောက်မှုတို့ကို အထောက်အကူဖြစ်စေကြောင်း ပြသထားသည်။ ပိုအရေးကြီးတာက၊ သူတို့က ကလေးတွေရဲ့ ခံနိုင်ရည်အားကို မြှင့်တင်ပေးပြီး လုံခြုံတဲ့ တွယ်တာမှုတွေကို တည်ဆောက်ရာမှာ ကူညီပေးခြင်းအားဖြင့်… သူတို့နဲ့အတူ သူတို့ယူဆောင်သွားမယ့် ကျွမ်းကျင်မှုတစ်ခုက သူတို့ဘဝတစ်လျှောက်လုံး အသုံးပြုရမယ့် အရည်အချင်းတစ်ခုပါ။

ဤပဟေဋ္ဌိများသည် စိတ်ဒဏ်ရာနှင့်ပတ်သက်၍ သင့်အား ပိုမိုကောင်းမွန်စွာနားလည်နိုင်စေရန်နှင့် ၎င်းသည် ကလေးများ၏ရှေ့ဆက်သွားမည့်အပေါ် မည်သို့အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိစေမည်နည်း... နှင့် လုံခြုံသောတွယ်တာမှုဆက်ဆံရေးများ၏ အကျိုးကျေးဇူးများကိုလည်း ရရှိစေမည်ဟု မျှော်လင့်ပါသည်။

ရိုးသားစွာ၊

Kris