ဒါကြောင့် ပိတ်ဆို့ထားတဲ့ ယုံကြည်မှုနဲ့ ပိတ်ဆို့ထားတဲ့ စောင့်ရှောက်မှု (သနားကြင်နာမှု ပင်ပန်းနွမ်းနယ်ခြင်းလို့လည်း ခေါ်တယ်) အကြောင်း နည်းနည်းပြောကြည့်ရအောင်။ ဒီအကြောင်းကို အပြင်မှာ ဘယ်သူက ကြားဖူးလဲ။ မင်းမရှိရင် စိတ်မပူပါနဲ့… ဒီမွေးစားစောင့်ရှောက်မှုလောကထဲမှာ ခဏလောက်နေခဲ့ရရင်တောင်။ ကျွန်တော် ကွင်းထဲမှာ 10 နှစ်ကျော်လောက်ရှိပြီ ဒီ concept ကို လွန်ခဲ့တဲ့ 2 နှစ်လောက်ကပဲ ကြားတာဆိုတော့ အဲဒါနဲ့ မရင်းနှီးရင် လုံးဝ စိတ်မပူပါနဲ့။ ငါကူညီဖို့ဒီမှာ!
အခြေခံအားဖြင့် ပိတ်ဆို့ခံထားရသော ယုံကြည်မှုသည် ကလေးများနှင့် ဆယ်ကျော်သက်များ (ယခုအချိန်တွင် အထူးဂရုစိုက်နေရသော ကလေးများအကြောင်း ပြောနေသော်လည်း၊ အရွယ်ရောက်ပြီးသူဖြစ်နိုင်သည်) သည် (စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် ရုပ်ပိုင်းအရ) သိသိသာသာ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်း (စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် ရုပ်ပိုင်းအရ) ဂရုစိုက်မှုဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူများ လျစ်လျူရှုခံရခြင်း သို့မဟုတ် သစ္စာဖောက်ခြင်းခံရသည့်အခါ၊ သူတို့အတွက်; ဤသည်မှာ မွေးရာပါ မိသားစု သို့မဟုတ် မွေးစားမိသားစု သို့မဟုတ် ကလေးအတွက် တာဝန်ရှိသော မည်သူမဆို ဖြစ်နိုင်သည်။ ကလေးများအတွက် ရလဒ်မှာ ၎င်းတို့သည် ရင်းနှီးသော ဆက်ဆံရေးများနှင့် အေးမြသော စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖြတ်တောက်ထားသော နေရာတစ်ခုသို့ အသွင်ကူးပြောင်းမှုများကို ရှာဖွေနိုင်စွမ်းကို ဖြတ်တောက်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ကလေး၏ ဦးနှောက်သည် ရှေ့သို့တက်သွားကာ နာကျင်မှုကို ခံစားရခြင်းမှ ရပ်တန့်ရန် မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ရန် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းသည့် ယန္တရားများကို ဖွံ့ဖြိုးစေသည်။ သူတို့ရဲ့ အကြီးမားဆုံး ရည်မှန်းချက်ကတော့ ဘယ်သူ့ကိုမှ ထပ်ပြီး မထိခိုက်စေဖို့ပါပဲ။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ပိတ်ဆို့ခံထားရသော ယုံကြည်မှုရှိသော ကလေး သို့မဟုတ် ဆယ်ကျော်သက်များသည် ၎င်းတို့ကို ဆက်ဆံသည့်နည်းအတိုင်း အခြားသူများကို အမဲလိုက်ခံရတတ်ပြီး အခြားအချိန်များတွင် ကလေးများသည် လူများထက် နည်းပညာကို ဦးစားပေး၍ အထီးကျန်ပုံစံသို့ ဝင်ရောက်ခြင်းဖြင့် တုံ့ပြန်ကြသည်။
မကြာခဏဆိုသလို၊ လူတွေရဲ့နားလည်မှုကင်းမဲ့မှု၊ ကလေးကိုကြောက်တာ၊ ကလေးအပေါ်စိတ်ပျက်စရာ စတာတွေကြောင့် ယေဘုယျအားဖြင့် တခြားသူတွေက မနှစ်သက်တာကို မကြာခဏဆိုသလို၊ ကလေးတွေရဲ့ တုံ့ပြန်မှုတွေအားလုံးဟာ ဆိုးရွားတဲ့သံသရာတစ်ခုဖြစ်လာပါတယ်။
ထို့နောက် ပိတ်ဆို့ထားသော ယုံကြည်မှုဖြင့် ကလေးအား ပြုစုစောင့်ရှောက်နေသော မိဘတစ်ဦး (သို့မဟုတ် ယေဘုယျအားဖြင့် လိုအပ်ချက်များစွာရှိသော ကလေး) သည် ပိတ်ဆို့ထားသော စောင့်ရှောက်မှုဖြင့် အဆုံးသတ်နိုင်သည်။ ပိတ်ဆို့ထားသောစောင့်ရှောက်မှုဆိုသည်မှာ မိဘသည် ကလေး၏အခြေခံလိုအပ်ချက်များအတွက် ပံ့ပိုးပေးနေသည့်တိုင် ကလေးနှင့်အတူရှိခြင်းကို (သို့မဟုတ်) ကြာကြာမခံစားနိုင်တော့ပေ။ တစ်နည်းအားဖြင့် ဖခင် သို့မဟုတ် မိခင်ဦးနှောက်စနစ်သည် “ပိတ်သွားသည်” ဖြစ်ကာ မိဘနှင့်ကလေးကြားဆက်ဆံရေးသည် အပြုသဘောဆောင်သည့်အချိန်တွင် မိဘများပုံမှန်ရရှိသည့် opioids နှင့် oxytocin တို့၏ သာယာသောစိတ်ခံစားမှုအလျင်စလိုကို မရရှိကြပေ။ သူတို့သည် ကလေးနှင့်ဆက်စပ်သည့်အချက်များကို မရှာတော့ဘဲ၊ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးကို တွန်းအားပေးမည့်အစား၊ မိဘများသည် ကလေးနှင့်ဆက်ဆံရာတွင် အမူအကျင့်ကို အာရုံစိုက်လာကြသည်။
ဒီတော့ ဒီကိစ္စက ဒီလောက်ကြီး ကြီးကျယ်ကျယ်ပြောရင် ဘာလို့ မပြောတာလဲ။ အနည်းဆုံးတော့ မိဘတစ်ယောက်အနေနဲ့ ရှက်စရာလို့ ထင်ပါတယ်။ လွန်စွာ ရှက်ဖွယ်ကောင်းသကဲ့သို့ပင်။ ဆိုလိုတာက... တစ်စုံတစ်ယောက်က ကိုယ့်ကလေးကို ဘယ်လိုမှ မကြိုက်နိုင်တာလဲ။ သူတို့နဲ့ ပျော်ရွှင်စရာတွေကို ဘယ်လိုမှ မလုပ်ချင်ကြဘူး။ သူတို့အပေါ် သူတို့ရဲ့ခံစားချက်တွေကို ဘယ်လိုပိတ်ပစ်နိုင်မလဲ။
ကောင်းပြီ၊ တစ်ချိန်က ကလေးတွေအပေါ် ပိတ်ဆို့ထားတဲ့ စောင့်ရှောက်မှုနဲ့ ရုန်းကန်ခဲ့ရသူ တစ်ယောက်အနေနဲ့... အဲဒါက တကယ်ဖြစ်လာတာလို့ ငါ အသိအမှတ်ပြုပါတယ်။ မင်း သူတို့ကို ချစ်ပြီး ဂရုစိုက်နိုင်သေးတယ်၊ ဒါပေမယ့် မင်း သူတို့ကို အမြဲတမ်း မကြိုက်သလို သူတို့နဲ့ အတူနေချင်နေနိုင်တယ်။ မိဘတစ်ယောက်အနေနဲ့… အထူးသဖြင့် ကလေးတစ်ယောက် သူ့အိမ်ထဲဝင်ဖို့၊ ဘေးကင်းလုံခြုံဖို့နဲ့ ကလေးကို ကြီးပွားတိုးတက်အောင် ကူညီပေးဖို့ ရွေးချယ်ထားတဲ့သူတစ်ယောက်အနေနဲ့… အဲဒါဟာ ရုပ်ဆိုးပြီး ဆိုးရွားတဲ့ခံစားချက်… ဒါကြောင့် လူတွေက လက်မခံချင်ကြဘူး။
ဟိုမှာ… ငါပြောခဲ့တယ်။ သင်နည်းနည်းလေးမွေးစားပြီး ဒါက သင့်အတွက်မသက်ဆိုင်ဘူးလို့ထင်ရင် ပိတ်ဆို့ထားတဲ့စောင့်ရှောက်မှု လေးမျိုးရှိပါတယ်- စူးရှသော၊ နာတာရှည်၊ ကလေးသီးသန့်၊ နှင့် အဆင့်သတ်မှတ်ခြင်း... ဒါကြောင့် ခဏနားပါရစေ။ တစ်ခုချင်းစီကို အတိုချုံးရှင်းပြပါ။
သေဆုံးမှု၊ သို့မဟုတ် ကျန်းမာရေးပြဿနာများ သို့မဟုတ် ထိတ်လန့်စရာများကဲ့သို့ စိတ်ထိခိုက်စရာ ဖြစ်ရပ်တစ်ခု ဖြစ်ပွားသည့်အခါတွင် ပြင်းထန်သော ပိတ်ဆို့ထားသော စောင့်ရှောက်မှုသည် မကြာခဏ ဖြစ်ပေါ်တတ်သည်။ မိဘတစ်ဦးသည် ထိုသို့သောဖြစ်ရပ်တစ်ခုနှင့်ပတ်သက်၍ ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင်စိတ်ခံစားချက်များကို ထိန်းညှိရန် ရုန်းကန်နေရသောအခါတွင်၊ ကလေးနှင့်ဆက်စပ်မှုကို ရှာဖွေရန် ရုန်းကန်ရနိုင်သည်။ နာတာရှည် ပိတ်ဆို့ထားသော စောင့်ရှောက်မှုသည် မိဘတစ်ဦးတွင် စိတ်ဒဏ်ရာရသွားသော ကလေးဘဝတွင် ဖြစ်လေ့ရှိပြီး ယင်းကြောင့် ၎င်းတို့၏ amygdala မကြာခဏ “လင်းလာ” ပြီး ၎င်းတို့နှင့် ၎င်းတို့၏ကလေးအတွက်… ထိန်းညှိရန် ပိုခက်ခဲနိုင်သည်။
ကလေးသီးသန့် ပိတ်ဆို့ထားသော စောင့်ရှောက်မှုသည် တိကျသော ကလေးတစ်ဦးနှင့် ဆက်သွယ်ရန် ထပ်ခါတလဲလဲ တောင်းဆိုခဲ့ပြီး ရန်ငြိုးထားမှု သို့မဟုတ် ငြင်းပယ်ခံရခြင်းတို့နှင့် ကြုံလာရသောအခါတွင် မိဘတစ်ဦးသည် တိကျသော ပိတ်ဆို့ခံထားရသည့် စောင့်ရှောက်မှုနှင့် တူသည်။ ရလဒ်အနေဖြင့် မိဘသည် ကလေးအပေါ် ၎င်းတို့၏ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်မှုကို ပိတ်ထားပြီး မိဘ သို့မဟုတ် ကလေးနှင့် ဆက်သွယ်ရန် ကြိုးပမ်းမှု မရှိပေ။
Stage Specific Blocked Care သည် အချို့သော ဖွံ့ဖြိုးမှုအဆင့်များတွင် ဖြစ်ပေါ်သည်... ၎င်းသည် ထိုမျှသာဖြစ်သည်- အများစုမှာ တူညီသော အဆင့်(များ) ဝန်းကျင်တွင် ဖြစ်ပျက်သည်
ယခု ဤအရာအားလုံးကို သင်ဖတ်ပြီး “အိုကေ… မင်းပြောတာကို ငါနားလည်တယ်၊ ဒါ ငါ့အိမ်မှာ ရုန်းကန်ရတယ်ဆိုတာ ဘယ်လိုသိနိုင်မလဲ။” ကောင်းပြီ၊ ဤသည်မှာ သင်ကြုံတွေ့နေရသည့် အတိအကျဖြစ်နိုင်သည်ဟူသော သဲလွန်စအချို့ ဖြစ်သည်-
- သင့်ကလေးနှင့်ဆက်ဆံသောအခါတွင် ခုခံကာကွယ်မှုခံစားရခြင်း၊ ငြင်းပယ်ခံရခြင်းမှ သင့်ကိုယ်သင်ကာကွယ်ရန်၊ ငြင်းဆိုရန် အကဲဆတ်သည်။
- အဆက်မပြတ် ပူပန်ခြင်း၊ ပူလောင်ခြင်း သို့မဟုတ် မောပန်းနွမ်းနယ်ခြင်းတို့ကို ခံစားရခြင်း။
- ကလေးတစ်ယောက်ရဲ့ အခြေခံလိုအပ်ချက်တွေကို ဖြည့်ဆည်းပေးနေပြီဆိုတာ သိထားပေမယ့် အဲဒါကို နည်းနည်းမှ မခံစားတတ်ဘူး။
- သင့်အား ပြောနေသည့် အပြုအမူအစား ကလေး၏ အပြုအမူကို အာရုံစိုက်ပါ။
- တက်ကြွနေမည့်အစား တုံ့ပြန်မှုဖြစ်ခြင်း။
- သင့်ကလေးအား သနားကြင်နာမှုရှာရန် ခက်ခဲနေပါသည်... ထို့နောက်တွင် သင်၏စာနာမှုကင်းမဲ့ခြင်းအတွက် အပြစ်ရှိသလို ခံစားလာရသည်။
- အခြေနေမှာ နစ်မွန်းနေသလို ခံစားရတယ်။
- သင့်ကိုယ်သင် မိသားစုနှင့် သူငယ်ချင်းများနှင့် ခွဲထုတ်ပါ။
- ရင်းနှီးသောသူငယ်ချင်းများနှင့် မိသားစုနှင့်အတူ စိတ်တိုခြင်း။
- စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပိတ်ထားရခြင်း
ဒါနဲ့ အခုရှင်းပြပြီးပြီ၊ မင်းအိမ်မှာ ဒီလိုဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်ပါ့မလား။ ပိတ်ပင်ခံထားရတဲ့ စောင့်ရှောက်မှုနဲ့ အနည်းဆုံးအဆင့်မှာ မရုန်းကန်ရသေးတဲ့ မွေးစား ဒါမှမဟုတ် မွေးစားမိဘကို ငါ ရိုးရိုးသားသား မသိပါဘူး...ဒါကြောင့် မင်းခံစားနေရတာလို့ တွေးနေတယ်ဆိုရင် ကိုယ့်ကိုယ်ကို မနှောင့်ယှက်ပါနဲ့... နည်းလမ်းတွေရှိပါတယ်။ ကူညီဖို့!
ပထမဆုံးအနေနဲ့… ဒါဟာ ရုန်းကန်မှုတစ်ခုလို့ ဝန်ခံတာက ကူညီဖို့ ပထမဆုံးခြေလှမ်းပါပဲ။ ငါသိပါတယ်ဒါဟာ clique လို့ထင်ရပေမယ့် ဒါဟာအမှန်ပါပဲ။ ဒီအခြေအနေ တစ်ခုလုံးက ငါနဲ့ ငါ့ကလေး အတူတူ အလုပ်လုပ်ရင်း အတူတူ ရုန်းကန်နေရတယ်… ငါ့ကလေးက ဒါကို မမြင်ရင်တောင်မှ ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ တွေ့ရတော့ ငါရွေးချယ်ရမှာပေါ့။ ဤသူသည် ငါနှင့် ငါ့ကလေးအား နာကျင်ကိုက်ခဲမှု၊ ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုနှင့် လျစ်လျူရှုမှု၊ ကုစားမှုနှင့် စိတ်ပြန်လည်ထူထောင်ရေးတို့အတွက် အတူတကွဖြစ်ကြောင်း ကိုယ့်ကိုယ်ကို အမြဲသတိပေးရမည်ဖြစ်သည်။ ငါနဲ့ ငါ့ကလေး မဟုတ်ဘူး (အဲဒါကို မကြာခဏ ခံစားရပေမယ့်!)
ကျွန်တော် ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျလုပ်ခဲ့တဲ့ သုတေသနမှာ၊ ဒီနည်းပညာက အံ့ဩစရာ အလုပ်ဖြစ်တယ်ဆိုတာ တွေ့ရပါတယ်… ရိုးရိုးရှင်းရှင်းထင်ရပေမယ့် အမြဲတမ်းတော့ မလွယ်ပါဘူး။ ထို့ကြောင့် ဤနေရာတွင်- သင့်ကလေးနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု ဆက်ရှိနေရန် (သို့မဟုတ် ပြန်လည်ဆက်ဆံရန်) PACE သဘောထားကို အသုံးပြုပါ - ဆော့ကစားခြင်း၊ လက်ခံခြင်း၊ သိချင်စိတ်၊ စာနာမှု။
၎င်းသည် သင့်ကလေးအား ၎င်းတို့၏ အပြုအမူကို ပြုပြင်ရန် မကြိုးစားမီ သင့်အား ချိတ်ဆက်နိုင်စေမည်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ကလေးနှင့်အတူ မျှဝေထားသောတန်ဖိုးများ၊ စိတ်ဝင်စားမှုများနှင့် အလေ့အထများဖွံ့ဖြိုးလာစေရန် အာရုံစူးစိုက်မှုကို ဆောင်ကြဉ်းပေးပါသည်။ ထို့နောက်၊ သင်ထိုသို့လုပ်ဆောင်ပြီးသည်နှင့် (သင်တို့နှစ်ဦးစလုံးကို ထိန်းညှိပေးသည်) နှင့်ချိတ်ဆက်ပြီးသည်နှင့် သင်သည် အပြုအမူကိုဖြေရှင်းနိုင်မည်ဖြစ်သည်။
ငါပြောသလိုပဲ… ရိုးရှင်းပေမယ့် အမြဲတမ်းတော့ မလွယ်ပါဘူး။ တကယ်တော့ လွယ်သလောက်ရှားပါတယ်။ ပြီးတော့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိရှိဖို့ လိုတယ်။ ဒါပေမယ့် မင်းရဲ့ကြိုးစားအားထုတ်မှုက အမြတ်ဝေစုရလိမ့်မယ်လို့ ငါကတိပေးတယ်။ ထို့အပြင် သင်သည် ပိတ်ဆို့ခံထားရသော စောင့်ရှောက်မှု၏ ဤတွင်းထဲ၌ သင်ထွက်လမ်းရှာမတွေ့ပါက... ကျွမ်းကျင်သောအကူအညီကို ရှာဖွေရန် သင့်အား တိုက်တွန်းအပ်ပါသည်။ ဤအရာသည် ပြဿနာမရှိဘဲ ကျွန်ုပ်တို့ကိုယ်တိုင် ဤဝန်ကို သယ်ဆောင်နိုင်သည်ဟု ကျွန်ုပ်တို့အားလုံးက အကြောင်းပြချက်တစ်ခုခုကြောင့် ထင်မြင်နေကြပုံရသောကြောင့် ဤအရာသည် များစွာမဆွေးနွေးရသေးပေ။ မကြာခဏ ငါတို့မလုပ်နိုင်ဘူး! ရိုးရိုးသားသားပြောရရင် ငါတို့လုပ်စရာမလိုဘူး။
ပြောချင်တာက- သင့်အိမ်မှာ ပိတ်ဆို့ခံထားရတဲ့ ယုံကြည်မှုနဲ့/သို့မဟုတ် ပိတ်ဆို့ခံထားရတဲ့ စောင့်ရှောက်မှုတွေနဲ့ ရုန်းကန်နေရရင် အကူအညီတွေ ရှိပါတယ်၊ မျှော်လင့်ချက်ရှိပါတယ်၊ သင်ဖြစ်ချင်တဲ့ မိဘဖြစ်ဖို့နဲ့ သင့်ကလေးလိုအပ်တဲ့ မိဘဖြစ်ဖို့ လမ်းစရှိပါတယ်။
ရိုးသားစွာ၊
Kris